مشاوره شیردهی
مشاوره کودک : بررسی نکات شیردهی کودک
تغذیه صحیح و مناسب علاوه بر اینکه سبب رشد جسمی کودک میشود، در سلامت و رشد روح و روان او نیز تاثیر مستقیم دارد. تغذیه نامناسب میتواند موجب کاهش رشد جسمی کودک و حتی کاهش هوش او شود. ممکن است کودک به انواع بیماریها بهخصوص زخم معده، کمخونی، پوکی استخوان و… مبتلا شود. کودک در اثر بیماری علاوه بر اینکه رشد جسمی خود را از دست میدهد، گاهی ممکن است از لحاظ روحی نیز ضربه ببیند. کودکان باید به موقع صبحانه و ناهار و شامل میل کنند. آنها به انواع غذاها که ویتامینهای گوناگون بدن آنها را تامین نماید و به تنوع غذایی نیاز دارند.
بنابراین پدر مادر باید با اصول و روش تغذیه صحیح فرزندان آشنا شوند و نسبت به تغذیه فرزندان خود حساس بوده و طوری برنامهریزی کنند که احتیاجات بدن کودکانشان تامین گردد. برخی از صاحبنظران معتقدند تغذیه کودک، قبل از آبستن شدن مادر شروع میشود. اگر مادر از مواد غذایی و ویتامینهای کافی برخوردار گردد و بدنی سالم داشته باشد، هنگام بارداری میتواند احتیاجات جنین را پاسخگو باشد. مادرانی که دچار کمبود آهن، کلسیم و یا کمخونی و… هستند، ممکن است فرزندانشان با مشکل مواجه شوند. بنابراین تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی بسیار مهم و حیاتی خواهد بود.
توجه داشته باشید که منظور از تغذیه فقط دادن غذا به کودک نیست، بلکه نحوه تغذیه و مواد غذایی مصرف شده توسط کودک نیز مدنظر است. کودکی که به جای شیر مادر، شیر خشک خورده و به جای آجیلهای سرشار از قند طبیعی و ویتامینها و مواد لازم دیگر، پفک و امثال آن را مصرف کرده صددرصد سوءتغذیه خواهد داشت. زیرا پفک و شیرینی و شکلاتهای رنگارنگ فاقد ارزش غذایی هستند. در گذشته مردم کشمش، نخودچی، برگه زردآلو و هلو، خرما، پسته، بادام، گردو، فندق، توت خشک و… میخوردند و همین امر نیز رمز سلامت و طول عمرشان بود.
رسول اکرم(ص) میفرمایند: «برای کودک، شیری مناسبتر از شیر مادرش وجود ندارد.» پس از دوران جنینی، نوزاد که اکنون چشم به این جهان گشوده است، مهمترین مرحله زندگی خود یعنی دوران شیرخوارگی را در پیش دارد که تاثیر بسزایی در سلامت جسمی و روحی او خواهد داشت. شیر مادر یک منبع تغذیهای مفید و قابل دسترس است که هدر نمیرود و به میزان نیاز کودک تولید میشود و هرچه میزان مکیدن کودک بیشتر شود، تولید و ترشح شیر نیز بنا بر درخواست کودک بیشتر میشود.
یکی از مشکلات شایع که در هنگام شیردهی به وجود میآید، اسهال کودک است. متاسفانه بسیاری از مادران بر این باورند که در هنگام اسهال کودک، شیردهی باید قطع شود، در حالی که نه تنها در هنگام اسهال شیر مادر نباید قطع شود، بلکه برای جبران مایعات از دست رفته، تعداد دفعات تغذیه با شیر مادر را باید افزایش داد. باور نادرست دیگری که وجود دارد، آن است که شیر مادر برای نوزاد مبتلا به زردی (یرقان) اصلا مناسب نیست، در حالی که شیر مادر در هنگام زردی نوزاد باید کاملا ادامه پیدا کند.
شیر مادر حاوی موادی است که به کودک کمک میکند تا زمانی که دستگاه ایمنیاش به بلوغ برسد، در مقابل بیماریها مقاومتر باشد، حال آنکه شیر خشک هیچ یک از این ویژگیها را نخواهد داشت. مثلا: گلبولهای سفید زنده شیر مادر به بدن شیرخوار کمک میکند تا در مقابل عفونت دفاع کند، بیفیدوس هم مادهای است که در شیر مادر وجود دارد و کمک میکند باکتریهایی مخصوص که «لاکتوباسیل بیفیدوس» نامیده میشوند، در روده کودک رشد کنند. این باکتریها از رشد باکتریهای مضری که ممکن است در روده شیرخوار رشد کنند و باعث اسهال شوند، جلوگیری میکنند. علاوه بر موارد ذکر شده پروتئین، چربی، لاکتوز، آهن، آب، نمک، کلسیم و فسفات و… مواد مغذی دیگری هستند که در شیر مادر وجود دارند.
اگرچه تمامی خواص شیر مادر شناخته نشده است، اما ظرفیت مادة مغذی آن مشخص و پایدار است. شیر مادر از مواد مغذی موجود در دستگاه گردش خون و ذخایر بدنی مادر تشکیل شده است.
همچنین دارای مقادیر مشخص و دقیقی از چربی، قند، آب و پروتئین تشکیل شده است که برای رشد و تکامل نوزاد کاملاً ضروری میباشد.
فواید شیردهی برای نوزاد
۱. کاهش عفونتهای گوارشی و بیماریهای اسهالی (کاهش ۵۰ درصدی)
۲. کاهش چشمگیر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی به خصوص در نوزادان نارس
۳. کاهش عفونتهای ادراری در تغذیه انحصاری تا پایان ۶ ماهگی به اثبات رسیده است.
۴. کاهش عفونت گوش میانی (۷۰-۸۰) درصد
۵. اثر چشمگیر بر کاهش سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (۵۰ درصد کاهش)
۶. ضریب هوشی بالاتر در نوزادانی که شیر مادر مصرف کردهاند.
۷. کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع اول در نوزادانی که تا پایان یکسالی از شیر مادر استفاده کردهاند. همچنین کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲
۸. کاهش خطر چاقی مفرط در شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه میکنند.
۹. کاهش خطر اگزما و درماتیت در شیر خورانی که شیر مادر تغذیه میکنند.
۱۰. کاهش خطر ابتلا به آسم، محافظت در برابر آلرژیها و حفاظت در برابر عفونتهای تنفسی و رودهای را برای نوزادان به ارمغان میآورد.
۱۱. کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، عروقی درزندگی آینده کودک
فواید شیردهی برای مادر
۱. تغذیه مکرر و انحصاری نوزاد با شیر مادر میتواند بازگشت باروری را از طریق آمنوره شیردهی به تأخیر بیندازد.
۲. هورونهای آزاد شده در طول شیردهی (اکسی توسین/ پرولاکتین) به تقویت پیوند بین مادر و فرزند کمک میکند. این هورمون باعث آرامش مادر و احساس او برای پرورش بیشتر به سمت نوزادش به همراه دارد.
۳. شیردهی بلافاصله پس از تولد باعث افزایش سطح اکسی توسین مادر میشود که باعث میشود رحم سریعتر منقبض شود و در نتیجه کاهش میزان خونریزی را به همراه دارد.
۴. با شیردهی برگشت سریعتر به وزن قبل از بارداری اتفاق میافتد.
۵. فواید بلند مدت شیردهی عبارتند از: کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان، سرطان تخمدان و سرطان آندومتر (رحم)
پزشکان نیز در مورد تغذیه مادران توصیه میکنند، مادران با توجه به زایمانی که داشتهاند و فشارهایی که متحمل شدهاند، آب و مایعات بدن کاهش مییابد، بنابراین باید به اندازه کافی از آب و آب میوه و مایعات استفاده نمایند یا روزانه ۴-۳ لیوان شیر مصرف کنند. بعضی از غذاها مانند ماهی، باقالا، آبگوشت، ماکارونی و انواع مایعات محرک تولید شیر میباشد که باید مورد مصرف مادر شیرده قرار بگیرد.
امیرالمومنین علی(ع) میفرمایند: «همچنان که برای انتخاب همسر دقت میکنید و وسواس به خرج میدهید، برای انتخاب شیر کودک خود نیز دقت کرده و وسواس لازم را به خرج دهید و بیندیشید که چه کسی به فرزند شما شیر میدهد.»